Δεν θα πω το όνομά της
Επειδή πιστεύω πως μισεί το όνομά της
Όμως ήταν μια γυναίκα που έζησε στο Γιόρκσαϊρ.
Το μωρό της ήταν δυο χρονών.
Εκείνη το άφησε, τυλιγμένο στο καροτσάκι του, στην κουζίνα.
Εκείνη βγήκε έξω.
Εκείνη βρήκε τους φίλους της.
Εκείνη ξέμεινε έξω πίνοντας.
Όταν ο άνθρωπος πρωτοαιωρήθηκε
στου ουρανού την άκρη
πίσω του κοίταξε , μέσα στου κόσμου
το μπλέ μάτι
Ο άνθρωπος είπε: Τί κάνει το μάτι σου
τόσο κυανό;
Η γή απάντησε: Τα δάκρυα που
πέφτουν στον ωκεανό.
Γιατί οι θάλασσες είναι τόσο
γεμάτες με οδυρμούς:
Γιατί έχω κλάψει τόσους
απροσμέτρητους καιρούς.
Γιατί θρηνείς ενώ χορεύεις
στου διαστήματος το νέφος;
Γιατί εγώ είμαι η μάνα
απ’ το ανθρώπινο το γένος.
Ήταν η Ελίζα για μερικές βδομάδες
Όταν ήταν μωρό –
Ελίζα Λίλυ. Σύντομα το άλλαξε σε Λίλ.
Αργότερα στο αρτοποιείο ήταν η Δίδα Στιούαρτ
Κι ύστερα «αγάπη μου», «λατρεία μου», Μητέρα.
Χήρα στα τριάντα της, επέστρεψε στη δουλειά
Ως κυρία Χαντ. Η κόρη της μεγάλωσε,
Παντρεύτηκε και γέννησε.
Τώρα ήταν η Ναννά. «Όλοι
Με φωνάζουν Ναννά», έλεγε στους επισκέπτες.
Κι εκείνοι έτσι έκαναν – οι φίλοι, οι έμποροι, ο γιατρός.
Στο γηροκομείο
Συνήθως φώναζαν τους ασθενείς με τα βαφτιστικά τους.
«Λιλ», είπαμε εμείς, «ή Ναννά»
Αλλά δεν υπήρχαν στο φάκελό της
Και για εκείνες τις τελευταίες βδομάδες σύγχισης
Έγινε ξανά η Ελίζα.
Ανοίγω τη μικρή γυάλινη θύρα
του σκοτεινού παλαιοπωλείου, χτυπάει
παλιοκαιρνό κουδούνι μα κανένας
δεν έρχεται ..Τριγύρω βασιλεύει
τέφρα σιωπής κι ακινησία θανάτου
Ποιος είναι εδώ; Ρωτώ και το κουδούνι
Συνέχεια
Uuno Kailas (1901 – 1933) Εκπρόσωπος της γενιάς του μετά την Ανεξαρτησία της Φινλανδίας το 17’. Ένας από τους γνωστότερους ποιητές στην χώρα του, με σχεδόν σπάνιο το πεζογραφικό του έργο. Τρία χρόνια μετά το θάνατό του από φυματίωση δημοσιεύεται το 36’ για πρώτη και τελευταία φορά μία ανθολογία διηγημάτων γραμμένα υπό την σκέπη της σχιζοφρένειας. Σαν κύριος πρωτοστάτης του εξπρεσιονισμού πλάθει αγχωτικούς κόσμους γεμάτους ενοχή, μοναξιά και νοσταλγία του χαμένου παραδείσου. Λόγω της ντροπής του που δε συμμετείχε στο εμφύλιο πόλεμο (1918) στο πλευρό των λευκών εναντίων των κόκκινων γίνεται μέτοχος των φυλετικών πολέμων της Φινλανδίας. Αυτοί οι ανεπίσημοι κλεφτοπόλεμοι κατά των Ρώσων (1918-1922) αποτελούν τη ντροπή της χώρας του όπου και πρωτοστατούν ακαδημαϊκοί, φοιτητές και μορφωμένοι. Κατεβαίνουν σε ανεπίσημη μάχη στην ανατολική Καρέλια προκειμένου να απελευθερώσουν τις φεννο-ουγγρικές φυλές της βαλτικής θάλασσας. Θυμίζουμε ότι η Καρέλια υπήρξε η ευρύτερη περιοχή από όπου συλλέχθηκαν τα παραδοσιακά ποιήματα για τη σύνθεση του μεγάλου έπους Kalevala και αποτελεί σημείο αδυναμίας για την λόγια φινλανδική κοινότητα. Συνέχεια
Κανείς δεν άκουσε τον νεκρό
Μα εκείνος ακόμη βογκούσε:
Ήμουν πιο βαθειά απ’όσο νομίσατε
Και δεν χαιρετούσα αλλά πνιγόμουν
Πρώτο Μανιφέστο (Βραδιά Νταντά, Ζυρίχη 1914)
Το Νταντά είναι μια νέα τάση στην τέχνη. Αυτό μπορεί να το διακρίνει κανείς από το γεγονός ότι μέχρι τώρα κανείς δεν γνώριζε τίποτα και αύριο όλη η Ζυρίχη θα μιλά γι’αυτό. Η λέξη Νταντά προήλθε από το λεξικό. Είναι φοβερά απλό. Στα γαλλικά σημαίνει ξύλινο αλογάκι. Στα γερμανικά σημαίνει αντίο, παράτα με ήσυχο. Εις το επανιδείν! Στα ρουμάνικα: «Ναι, πράγματι, έχετε δίκιο, έτσι είναι. Μάλιστα, πράγματι, σύμφωνοι, ας το κάνουμε». Και πάει λέγοντας. Συνέχεια
Aργοπεθαίνει
όποιος γίνεται σκλάβος της συνήθειας,
τις ίδιες κάνοντας κάθε μια μέρα διαδρομές,
όποιος περπατησιά δεν αλλάζει,
όποιος δεν τολμάει να φορέσει ἐνα χρώμα καινούργιο,
όποιος δεν μιλάει σ’ αγνώστους.
Αργοπεθαίνει όποιος έχει την τηλεόραση γκουρού.
Αργοπεθαίνει
όποιος αποφεύγει ένα πάθος,
όποιος βάζει το μαύρο πάνω απ’ το άσπρο
και πάνω απ’ το ιώτα διαλυτικά,
όποιος στη δίνη δεν αφήνεται να πέσει
των συγκινήσεων που μεταμορφώνουν
τα μάτια σ’ αστέρια, τα χασμουρητά σε χαμόγελα,
και τα στήθη σε χτυποκάρδια και λάθη.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν αναποδογυρίζει το τραπέζι
όταν δυστυχεί στη δουλειά του,
όποιος δεν θυσιάζει το βέβαιο
για το αβέβαιο κυνήγι ενός ονείρου,
όποιος δεν τόλμησε καν μια φορά στη ζωή του
να κάνει πέρα τις συνετές συμβουλές.
Αργοπεθαίνει
όποιος δεν κάνει ταξίδια,
όποιος δεν ανοίγει βιβλίο,
όποιος δεν ακούει μουσική,
όποιος δεν βρίσκει μέσα του γοητεία και χάρη.
Αργοπεθαίνει
όποιος τον έρωτά του ταπεινώνει,
όποιος δεν γυρεύει απ’ τους άλλους βοήθεια
όταν την έχει ανάγκη,
όποιος περνά τις μέρες του γκρινιάζοντας
για την κακή του τύχη ή τη βροχή που δεν σταματά.
Αργοπεθαίνει
όποιος παρατάει μια ιδέα προτού τη βάλει εμπρός,
όποιος δεν ρωτάει για όσα δεν ξέρει.
Γλιτώνουμε αυτόν τον θάνατο σε δόσεις,
όταν θυμόμαστε πάντα ότι για να ‘σαι ζωντανός
θέλει προσπάθεια πολύ πιο δύσκολη από της ανάσας.
Μόνο με πύρινη, επίμονη εγκαρτέρηση
κερδίζεται η εξαίσια ευτυχία.
Ναι, τα ξέρω όλα αυτά.
Πρέπει να γίνω μοντέρνος.
Πρέπει να παντρευτώ ξανά, να παρακολουθήσω στριπτίζ, να επισκεφτώ την Αφρική, να πάω σε ταινίες.
Να πληρώσω για να κουνήσω αγριεμένα τη γροθιά μου σ’ έναν ψυχαναλυτή.
Και όταν καίγομαι πρέπει να χαμογελάω με μαύρα βαμμένα μάτια, και να πίνω μαρτίνι, όπως οι πάνκηδες του περιθωρίου.
Συγνώμη όμως, δε μπορώ να ξεμάθω τις συμβατικότητες της απελπισίας.
Πρέπει να αναζητήσω και να βρω τον προσωπικό μου διάολο, μόνο μέσα στο ινδουιστικό κεφάλι μου:
Πρέπει να μετασχηματιστώ και να εκτραπώ, μέχρι να φουσκώσω και να καώ.
Ζεις;
Σ’ αγγίζω.
Σπαρταράς σαν το ψάρι της θάλασσας.
Σε τυλίγω στα δίχτυα μου.
Τι ‘σαι εκεί μέσα – δεσμώτης;
The Pool
Are you alive?
I touch you.
You quiver like a sea-fish.
I cover you with my net.
What are you – banded one?
1. Σκοπός μας είναι να τραγουδήσουμε τον έρωτα του κινδύνου, το φρόνημα της ενέργειας και της αφοβίας.
2. Το θάρρος, η τόλμη και η εξέγερση θα είναι τα ουσιώδη στοιχεία της ποίησης.
3. Μέχρι σήμερα η λογοτεχνία έχει εκθειάσει την ακινησία της σκέψης, την έκσταση και τον ύπνο. Σκοπός είναι να εξάρουμε την επιθετική δράση, την πυρετώδη αϋπνία, τον διασκελισμό του δρομέα, το θανάσιμο άλμα, την γροθιά και τον κόλαφο.
4. Επιβεβαιώνουμε ότι η μεγαλοπρέπεια του κόσμου έχει εμπλουτιστεί με μια νέα ωραιότητα: την ωραιότητα της ταχύτητας. Ένα αγωνιστικό αυτοκίνητο του οποίου η εξάτμιση κοσμείται με μεγάλους σωλήνες, σαν ερπετά με εκρηκτική ανάσα – ένα βρυχώμενο αυτοκίνητο που καλπάζει μανιασμένο είναι ωραιότερο από τη Νίκη της Σαμοθράκης.
5. Θέλουμε να υμνήσουμε τον άντρα που κρατάει το τιμόνι, που εκσφενδονίζει το δόρυ του πνεύματος σε όλον τον πλανήτη, σ’ όλο το μήκος της τροχιάς του.
6. Ο ποιητής πρέπει να αφιερώσει τον εαυτό του με ζέση, μεγαλείο και γενναιοδωρία, να διογκώσει την ενθουσιώδη θέρμη των αρχέγονων στοιχείων.
7. Πέρα από τον αγώνα, δεν υπάρχει άλλη ομορφιά. Έργο χωρίς επιθετικό χαρακτήρα δεν μπορεί να είναι αριστούργημα. Η ποίηση πρέπει να συλληφθεί ως βίαιη επίθεση κατά αγνώστων δυνάμεων, ως τιθάσσευση και υποταγή τους ενώπιον του ανθρώπου.
8. Βρισκόμαστε στο έσχατο ακρωτήρι των αιώνων! … Ποιος ο λόγος να κοιτάμε προς τα πίσω, όταν αυτό που θέλουμε είναι να σπάσουμε τις μυστηριώδεις πόρτες του Αδύνατου; Ο Χώρος και ο Χρόνος πέθαναν χθες. Ζούμε ήδη στο απόλυτο, διότι έχουμε δημιουργήσει την αιώνια, πανταχού παρούσα ταχύτητα.
9. Θα δοξολογήσουμε τον πόλεμο –τη μόνη υγιεινή του κόσμου–, τον μιλιταρισμό, τον πατριωτισμό, την χειρονομία των αγγελιαφόρων της ελευθερίας που σπέρνουν τον όλεθρο, τις ωραίες ιδέες που γι’αυτές αξίζει κανείς να πεθάνει, και την περιφρόνηση για τη γυναίκα.
10. Θα καταστρέψουμε τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες, τις ακαδημίες όλων των ειδών, θα πολεμίσουμε την ηθικοκρατία, τον φεμινισμό, κάθε ευκαιριακή ή χρησιμοθηρική δειλία.
11. Θα υμνήσουμε τα μεγάλη πλήθη τα συνεπαρμένα από την εργασία, την ηδονή και τα έκτροπα. Θα τραγουδήσουμε τις πολύχρωμες, πολυφωνικές παλίρροιες της επανάστασης στις μοντέρνες πρωτεύουσες. Θα τραγουδήσουμε τον δονούμενο νυχτερινό πυρετό των οπλοστασίων και των ναυπηγείων που αστράφτουν βίαια κάτω από τα ηλεκτρικά φεγγάρια. Τους άπληστους σιδηροδρομικούς σταθμούς που καταβροχθίζουν τις σερπαντίνες του καπνού. Τα εργοστάσια που κρέμωνται απ’ τα σύννεφα με τις στραβές γραμμές του καπνού τους. Τις γέφυρες που δρασκελούν τους ποταμούς σαν γίγαντες αθλητές, σπινθηρίζοντας στον ήλιο με τη λάμψη του μαχαιριού. Τα περιπετειώδη ατμόπλοια που οσφραίνονται τον ορίζοντα. Τις βαθύστερνες μηχανές που οι τροχοί τους ψαύουν τις ράγες σαν οπλές ταράστιων χαλύβδινων αλόγων που έχουν χαλινό από σωλήνα. Και την κομψή πτήση των αεροπλάνων που οι έλικες τους πλαταγίζουν στον άνεμο σαν σημαίες και μοιάζουν με αλαλαγμούς ενθουσιασμού ενός πλήθους.
(1909)
Ξαγρυπνήσαμε όλη τη νύχτα, οι φίλοι μου κι εγώ, κάτω από πολυελαίους με θόλους από διακοσμητικό μπρούντζο, θόλους με αστέρια στολισμένους σαν τα πνεύματά μας, φέγγοντας σαν αυτά με τη φυλακισμένη ακτινοβολία ηλεκτρικών καρδιών. Για ώρες είχαμε ποδοπατήσει την αταβιστική μας πλήξη σε πλούσια ανατολίτικα χαλιά, φιλονικώντας μέχρι τα τελευταία όρια της λογικής και μαυρίζοντας πολλές δεσμίδες χαρτιού με τις ξέφρενες κακογραφίες μας. Συνέχεια
να καρφώσω θέλω γερά
τούτη τη μέρα κάθε μα
κάθε μέρα θέλω εδώ γερά να
καρφώσω ώστε να μη μου ξεφύγει
άλλο πια ώστε ούτε μια να
μη μου ξεφύγει άλλο πια ούτε μια
όπως τόσες και τόσες πρωτύτερα
που δεν τις είχα καρφώσει γερά
μ’ ένα ποίημα
ΜΙΛΩΝΤΑΣ ΓΙΑ ΤΟ ΧΙΟΝΙ 