Κατερίνα Γώγου, Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ…

Εκείνο που φοβάμαι πιο πολύ
είναι μη γίνω «ποιητής»
Μην κλειστό στο δωμάτιο
ν’ αγναντεύω τη θάλασσα
κι απολησμονήσω.
Μην κλείσουνε τα ράμματα στις φλέβες μου
κι από θολές αναμνήσεις και ειδήσεις της ΕΡΤ
μαυρίζω χαρτιά και πλασάρω απόψεις.
Μη με αποδεχτεί η ράτσα που μας έλειωσε
για να με χρησιμοποιήσει.
Μη γίνουνε τα ουρλιαχτά μου μουρμούρισμα
για να κοιμίζω τους δικούς μου.
Μη μάθω μέτρο και τεχνική
και κλειστώ μέσα σε αυτά
για να με τραγουδήσουν.
Μην πάρω κιάλια για να φέρω πιο κοντά
τις δολιοφθορές που δεν θα παίρνω μέρος
μη με πιάσουν στην κούραση
παπάδες και ακαδημαϊκοί
και πουστέψω
Έχουν όλους τους τρόπους αυτοί
και την καθημερινότητα που συνηθίζεις
σκυλιά μας έχουν κάνει
να ντρεπόμαστε για την αργία
περήφανοι για την ανεργία
Έτσι είναι.
Μας περιμένουν στη γωνία
καλοί ψυχίατροι και κακοί αστυνόμοι.
Ο Μάρξ…
τον φοβάμαι
το μυαλό μου τον δρασκελάει και αυτόν
αυτοί οι αλήτες φταίνε
δεν μπορώ γαμώτο να τελειώσω αυτό το γραφτό
μπορεί…ε;…μίαν άλλη μέρα…

Πάουλ Τσελάν, Ψαλμός

Κανένας δεν μας πλάθει ξανά από
χώμα και πηλό,
κανένας δεν ευλογεί τη σκόνη μας.
Κανένας.

Κουρτ Σβίττερς, Θέατρον στενοχώριας

Ένα δραματικό σχέδιον

α. Κύριε:
β. Παρακαλώ;
α. Συλλαμβάνεσθε.
β.  Όχι.
α. Κύριε σας λέω συλλαμβάνεσθε.
β.  Όχι.
α. Κύριε θα πυροβολήσω.

Ουΐλλιαμ Μπλέηκ, Στο βραδυνό Αστέρι, Τραγούδι («Μνήμη κόπιασε ‘δω»)

Εσύ ξανθέ άγγελε του δειλινού

τώρα, καθώς ο ήλιος γέρνει στα βουνά,

άναψε του έρωτα τη λαμπερή σου δάδα

φόρεσε τ’ αχτινοβόλο στέμμα σου

και χαμογέλασε πάνω απ΄ την εσπερινή μας κλίνη!

Στους έρωτές μας χαμογέλασε, κι όπως θα σέρνεις

τ’ ουρανού τις γαλαζόχρωμες κουρτίνες

σκόρπισε τις ασημένιες δροσοσταλίδες σου

σε κάθε λούλουδο που τα γυμνά ματάκια του

σφαλίζει στην πιο κατάλληλη του ύπνου ώρα.

Επέτρεψε στον δυτικό σου άνεμο πάνω απ’ τη λίμνη

ν’ αποκοιμηθεί, μίλησε χαμηλόφωνα

με τα λαμπρά σου μάτια

κι απόπλυνε το σούρουπο μ’ ασήμι. Γρήγορα,

πολύ γρήγορα, φεύγεις απο κοντά μας.

Ο λύκος τότε ουρλιάζει με μανία

και το λιοντάρι αγριοκοιτάζει

μέσα απ’ το σκοτεινιασμένο δάσος:

το τρίχωμα των κοπαδιών μας εσκεπάστηκε

απ’ την ιερή σου δρόσο: προστάτεψέ τα με τη χάρη σου.

Μνήμη, κόπιασε ‘δώ,

Και διάλεξε τις χαρωπές σου αναμνήσεις,

Κ’ ενώ στον άνεμο καβάλα,

Θα ξεχωρίζει η μουσική σου,

Εγώ προς το ποτάμι θά’ μαι προσηλωμένος,

Όπου των εραστών τ’ όνειρο αναστενάζει,

Και αλιεύει φαντασίες καθώς αυτές περνάνε

Μες στον υδάτινο καθρέφτη.

Θα πιώ απ’ το καθάριο το ποτάμι,

Και το κελάιδισμα του σπίνου θα ακούσω,

Κ’ εκεί θα πέσω να ξαπλώσω και να ονειρευτώ

Ολάκερη τη μέρα:

Κι όταν θα πέσει η νύχτα, θα φύγω

Σε τόπους ταιριαστούς στη λύπη.

Διασχίζοντας τη σκοτεινή κοιλάδα,

Σιωπηλά και μελαγχολικά.

.

Μετάφραση Κώστας Λάνταβος, εκδ. Αρμός

Ίβυκος, Αντί Προ-Λόγου

μια ψυχή
θα ήθελε
θα έπρεπε
θα μπορούσε
θα φαντάζεται
μια ψυχή
θα ήθελε
μια ψυχή
ή
ασχέτως θα
φαντάζεται

Γιώργος Βαφόπουλος – Λευτέρης Πούλιος, Νέα σατιρικά γυμνάσματα

.

Λουκίλιος Γιουβενάλης

11

Τώρα όλα στην Ελλάδα έχουν αλλάξει.
Οι ξενοκίνητοι έλειψαν προδότες.
Τα παλιά ρούβλια εγίνηκαν στην πράξη
δολάρια, για τους γνήσιους πατριώτες.
Κι ας σχίζονται, μες στο Πολυτεχνείο,
οι αλήτες, δήθεν για Δημοκρατία,
ενώ συνωμοτούν στο καφενείο,
για να φέρουν μια νέα Λαοκρατία
Της «Νέας Ελλήνων Τάξεως» παίδες ίτε,
με το στιλέτο πάντα γρηγορείτε.

21

Ο Αρχιτζουτζές, με πόζα Μουσολίνι,
κάθισε τους δασκάλους στα θρανία.
Χλωμός την κεφαλή ο καθείς τους κλίνει,
μπροστά στην αφρισμένη του μανία.
Χεστήκατε, ω Διδάσκαλοι του Γένους,
τον Τζουτζέ καθώς βλέπατε μπροστά σας.
Μάταια, με το φανό του Διογένους,
ζητώ να βρω άνθρωπον ανάμεσά σας.
Χαμένος κόπος. Δε σαλεύει η «τάξις».
Φουκαράδες, ο νους τους στις συντάξεις.

Μυρτίς, Παρατηρητήριο στην καμινάδα

Χιονίζει έξω από νωρίς
Και στο δρόμο πια κανείς
Θες ο λύκος τούς τρομάζει
Θες το κρύο τούς πειράζει
Το καπνισμένο τζάκι μοναχό
Άφοβο στον παγετό
Κουτσοπίνουμε κοντά του
Θεριεύουμε όλο τη φωτιά του
Υποδαυλίζουμε με λέξεις
Του φυσούμε σκέψεις, σκέψεις
Καθώς  μιλούμε για το χιόνι
Πού ‘ναι ο φίλος; Δε ζυγώνει
Ώρες ψάχνει το παλτό του
Ή τις μπότες, το κασκόλ του
Μα στο χιόνι τούτο δω
Κοντομάνικα η μαγιό
Ήτοι καλοκαιρινά φοράμε
Τι το κρύο δε νογάμε

Παπούτσια βγάζουμε αν θες
Ν’ αφήσουμε στο χιόνι αγριμιών πατημασιές

Σουλπικία, Παράπονο και Χαϊκού

 Στο φως αστέρια

πώς να τα δείς αλήθεια

μόνο τη μέρα

Κλειδοκύμβαλα

του κάκου καθρέφτες σε

κουτί μουσικό

Κοιτάζεις πίσω

φίλοι-σκιές που γνέφουν

δίχως να γράφουν

Σάμουελ Μπέκετ, Ο Ακατονόμαστος (απόσπασμα)

Ίσως είναι καιρός ν’ ασχοληθώ και λίγο με μένα, για αλλαγή. Εκεί θα καταντήσω έτσι κι αλλιώς, αργά ή γρήγορα. Εκ πρώτης όψεως φαίνεται αδύνατο. Εμένα, να τσουβαλιάσω εμένα στο ίδιο σακί με τα δημιουργήματά μου; Να λέω για μένα πως βλέπω τούτο, πως νιώθω εκείνο, πως φοβάμαι, ελπίζω, ξέρω και δεν ξέρω. Ναι, θα τα λέω, για μένα και μόνο. Ατάραχος, ακίνητος, βουβός, ο Μαλόν περιστρέφεται, ξένος για πάντα στην κακομοιριά μου, κάποιος που δεν είναι αυτό που εγώ δεν θα μπορέσω ποτέ να μην είμαι. Ας είμαι εγώ ακίνητος, αυτός είναι ο θεός. Και ο άλλος; Του ‘δωσα μάτια ικετευτικά, δώρα να φέρνει στη χάρη μου, μια επίκληση βοήθειας. Δε με κοιτάζει, δε με ξέρει, δεν του λείπει τίποτα. Μόνο εγώ είμαι άνθρωπος κι όλα τα υπόλοιπα θεία.

Νίκος Φωκάς, Κουτσοβλαχική

.

Τι θλιβερό να χάνεται μια γλώσσα !
Να χάνεται μαζί της μέσ’ στα τόσα

Ό,τι στα ελληνικά λέμε «τι κάνεις;»
Ή «δος ημίν» ή «το καθήκι ο Φάνης».

Και πάλι όχι ακριβώς: μια γλώσσα είν’ άλλος
Σταθμός από τη δίπλα, εξίσου λάλος·

Τον σβήνεις αν κινήσεις τη βελόνα –
Μια κίνηση μικρή μα γλωσσοκτόνα . . .

Κλαίω για τα ελληνικά μα ποιος της χρήστης
Θα κλάψει και γι’ αυτήν, ποιος ποιητής της

Αληθινός, καθώς μικροί-μεγάλοι
Σ’ αυτήν ξενομιλούν; – εγώ και πάλι !

Εγώ και πάλι, αφού ποιητής δεν είναι
Δικός της να την κλάψει, ακούστε τήνε

Κι ας μην καταλαβαίνετε· σας λέει
Γι’ αγάπες, για θανάτους και για κλέη –

Εγώ και πάλι, που θρηνώ το γνήσιο
Στον άθλιο τόπο αυτόν τον πιθηκίσιο !

Νίκος Φωκάς, Διαφήμιση

.

Γράφει μια επαρχιώτικη διαφήμιση
(Για την προσέλκυση όχι ξένων μα Ρωμιών
Στο κέντρο λέει –στ’ αγγλικά– «Το μπλε πετράδι»)
Sirtaki night κι εξηγεί Συρτάκι βράδυ.
Θαυμάστε γλωσσικό κι ανθρώπινο ποιόν
Ιδιαίτερα στο δεύτερό της ήμισυ !

Το δίλημμα είναι αμείλικτο και πρόδηλο·
Ποιοι ακόμα δεν το αντιλαμβάνονται και ποιοι
Μειδιούν στο ξένο το ερπετό καλοσυνάτα
Που πάει να γίνει του σπιτιού μας άλλη γάτα;
Λοιπόν· ή θ’ αφεθούμε να μας καταπιεί
Ή το χαλάμε – πύθωνα ή κροκόδειλο.

Ποιητικό Εργαστήρι 2009-2010

Εάν είσαι νέος ή νέα από 18 έως 30 ετών, αγαπάς την ποίηση και γράφεις ποιήματα δήλωσε συμμετοχή στο Ποιητικό Εργαστήρι του Ιδρύματος «Τάκης Σινόπουλος» που θα λειτουργήσει από το Φθινόπωρο του 2009 έως την Άνοιξη του 2010.

*     Στείλε με το ταχυδρομείο, συμβατικό ή ηλεκτρονικό, 3-5 σελίδες δείγμα της ποιητικής σου δουλειάς. (Συμπλήρωσε: ιδιότητα, ηλικία, διεύθυνση, τηλέφωνο)

*     Μέρος της ποιητικής σου δουλειάς στο Εργαστήρι θα δημοσιευθεί την επόμενη χρονιά στο περιοδικό του εργαστηρίου «Τα Τετράδια του Ελπήνορα», ενώ θα έχεις την ευκαιρία να γνωρίσεις και να συνεργαστείς από κοντά με σημαντικούς εκπροσώπους της σύγχρονης ελληνικής ποίησης.

*     Όσοι επιλεγούν θα βραβευθούν με το εφάπαξ σπουδαστικό επίδομα των 300,00 ευρώ.

Ο κύκλος των σπουδών θα είναι διετής. Ο πρώτος χρόνος θα είναι αφιερωμένος στη ελληνική και ο δεύτερος στην ευρωπαϊκή ποίηση.

Τις εργασίες του Ποιητικού Εργαστηρίου θα διευθύνουν η ποιήτρια και φιλόλογος Τασούλα Καραγεωργίου και ο ποιητής Κώστας Κουτσουρέλης.

Το Ποιητικό Εργαστήρι λειτουργεί από το Φθινόπωρο εώς την Άνοιξη του επομένου έτους στην έδρα του Ιδρύματος στον Περισσό.

Δηλώσεις συμμετοχής το αργότερο έως 30 Σεπτεμβρίου 2009. Εκτός των συστημένων, το Ίδρυμα θα βεβαιώνει, με επιστολή του —έντυπη ή ηλεκτρονική— την παραλαβή.

Οι ποιητικές εργασίες να στέλνονται στην έδρα του Ιδρύματος: Τάκη Σινόπουλου 22, 111 42 ΠΕΡΙΣΣΟΣ, ή —συνιστάται ιδιαιτέρως— με e-mail στην ηλεκτρονική διεύθυνση του Ιδρύματος: elpenor@otenet.gr

Πληροφορίες στο τηλέφωνο 210-2583416, ώρες 10-13 κάθε πρωί.

Αποφοιτήριο

Κωστής Παλαμάς, Αγορά

Πάντα διψάς –όπως διψάει το πρωτοβρόχι
στεγνή καλοκαιριά– το βλογημένο σπίτι,
και μια κρυφή ζωή σα δέηση ερημίτη,
αγάπης και αρνησιάς ζωούλα σε μια κώχη.

Διψάς και το καράβι που το πέλαο το ‘χει,
κι όλο τραβάει με τα πουλιά και με τα κήτη,
κ’ είναι μεστή η ζωή του μ’ όλο τον πλανήτη·
και το καράβι και το σπίτι σού είπαν : «Όχι !

Μήτε η παράμερη ευτυχιά που δε σαλεύει,
μήτε η ζωή π’ όλο και νέα ψυχή τής βάνει
κάθε καινούργια γη και κάθε νιο λιμάνι·

μόνο τ’ αλάφιασμα του σκλάβου που δουλεύει·
σέρνε στην αγορά τη γύμνια του κορμιού σου,
ξένος και για τους ξένους και για τούς δικούς σου.»

Μαρτιάλης, Quem recitas

Quem recitas, meus est, o Fidentine, libellus:
Sed male cum recitas, icipit esse tuus.

Το βιβλίο με τα ποιήματα που διαβάζεις
είναι δικό μου, Φιδεντίνε.
Έτσι όμως στραβά που το διαβάζεις
γίνεται δικό σου.

Άγγελος Σικελιανός, [ Άτιτλο ]

Του Τάκη, ανάμνηση των ημερών της Πύλου

Γιατί βαθιά μου επίστεψα και δόξασα τη γη,
και στη φυγή δεν άνοιξα τα μυστικά φτερά μου,
μα ολάκερον εβύθισα το νου μου στη σιγή
και σάμπως αλυσσόδεσα στο χώμα τα όνειρά μου,
νάτη, που πάλι αναπηδά στη δίψα μου η πηγή,
πηγή ζωής, χορευτική πηγή, πηγή χαρά μου!

Γιατί δεν εσκορπίστηκα, στο πότε και στο πώς,
μα εβύθισα τον πόνο μου μέσα στην πάσαν ώρα,
σα μέσα της να κρύβονταν ο τρίσβαθος σκοπός,
νά τώρα, που ή καλοκαιριά τριγύρα μου είτε μπόρα,
λάμπει η στιγμή ολοστρόγγυλη στο νου μου σαν οπώρα,
βρέχει απ’ τα βάθη τ’ ουρανού και μέσα μου ο καρπός!

Γιατί δεν είπα: εδώ αρχινά η ζωή κ’ εδώ τελειώνει,
μα όπως η μέρα η βροχερή φέρνει πιο πλούσιο φως
κι’ ως ο σεισμός βαθύτερα την πλάση θεμελιώνει
τι ο ζωντανός παλμός της γης, που πλάθει, είνε κρυφός,
νά, που ό,τι στέκει εφήμερο, σα σύννεφο αναλυώνει,
νά, που κι’ ο μέγας θάνατος, μου γίνεται αδελφός!

Πύλος, 27.8.1937

* Το άτιτλο αυτό ποίημα του Α.Σ. στις μετέπειτα μορφές του (δημοσιευμένες στα 1938 και -η οριστική- στα 1946) τιτλοφορήθηκε «Γιατί βαθιά μου δόξασα». Το αρχικό χειρόγραφο του ποιητή παρουσιάστηκε μεταγραμμένο από τον Κώστα Μπουρναζάκη στο περιοδικό Νέα  Εστία, τχ. 1740, Δεκέμβριος 2001.

Ήριννα, Ο στοχαστής Liadini

Στόμα, εσύ, μούσα πολύτροπη

Σύρε με σοφία για να ειπείς τον πόνο του ανθρώπου.

Εσύ θανατερό ζώο με εμφυτευμένο τον λόγο

Με γνώση του θανάτου που ξεφεύγεις από το ασκέρι των ζώων.

Άνθρωπε που δεν κοιτάς ψηλά μόνον που φέρεις όψη ανδρός.

Πτώμα ζωντανό που φέρεις εντός όλα τα σημάδια του θανάτου.

Ευγένιος Μοντάλε, Αζόρ

Ο Αζόρ*, όνομα αβρότατο ( ο αναγραμματισμός του
δίνει το πιο όμορφο άνθος),
δεν θέλει τον ιδιωτισμό στην ποίηση.
Έχει ασφαλώς τους λόγους του
ή μάλλον θα τους είχε αν η ιστορία
έδειχνε να παράγει κάτι ανάλογο ή έστω μια συγγενική
ουσία, πράγμα που δυστυχώς δεν συμβαίνει.
Η ποίηση δεν προορίζεται για κανέναν,
ούτε για το κοινό κι ούτε για εκείνον που την γράφει.
Γιατί γεννιέται; Μα δεν γεννιέται κι άρα
δεν γεννήθηκε ποτέ. Υπάρχει εκεί σαν μία πέτρα
ή ένα κόκκο άμμου. Το τέλος της θα έρθει
μαζί με όλα τα άλλα. Αργά ή γρήγορα
αυτό θα μας το πει ο εσχατολόγος, ο ζοφερός
μυσταγωγός, ο αδελφός ο δίδυμος
του χρόνου – που τον μισεί.

μτφρ. Νίκος Αλιφέρης

* Πρόκειται για τον μαρξιστή κριτικό της λογοτεχνίας Αλμπέρτο Αζόρ Ρόζα.
Ο αναγραμματισμός του στα ιταλικά μας δίνει rosa, δηλαδή τριαντάφυλλο.
Ο Μοντάλε αντιτάχθηκε σθεναρά στην λεγόμενη στρατευμένη τέχνη την οποία
υπεστήριζαν οι μαρξιστές - αλλά και το φασιστικό καθεστώς παλαιότερα.
(ΣτΜ.)

Μαξ Ζακόμπ, Λογοτεχνικά ήθη

Όταν μια συντροφιά κυρίων ανταμώνει μιαν άλλη συντροφιά, είναι σπάνιο οι υποκλίσεις να μην ανακατώνονται με μειδιάματα. Όταν μια συντροφία κυρίων ανταμώνεται μ’ έναν κύριο, αν και γίνεται μια βαθιά υπόκλιση, οι υποκλίσεις ακολουθούν τη φθίνουσα και, καμιά φορά, ο τελευταίος της συντροφιάς δεν χαιρετάει καν. Φαίνεται πως έγραψα ότι είχες δαγκώσει μια γυναίκα στη ρώγα του βυζιού της και ότι έτρεξε αίμα. Εάν πιστεύεις πως το έκανα, γιατί με χαιρετάς; Συναντηθήκαμε στο σπίτι κάποιας χοντρής κυρίας με γυαλιά που έχει μια πλεκτή πελερίνα, μου έσφιξες το χέρι, αλλά βρεθήκαμε στην κάμαρη όπου βρίσκεται η σένια της κυρίας και μου πέταξες στο κεφάλι τα μαξιλάρια της σένιας. Αυτά τα μαξιλάρια ήτανε πέρα για πέρα 18ος αιώνας. Λένε πως σου πέταξα κι εγώ επίσης μαξιλάρια αντί να δικαιολογηθώ. Δεν ξέρω αν είναι αλήθεια. Όταν η παρέα μου θα σε συναντήσει, εάν είμαι ο τελευταίος, ο οποίος και δεν χαιρετάει, μη νομίσεις πως είναι για την ιστορία με τα μαξιλάρια· εάν όμως η παρέα μου ανταμώσει τη δική σου κι ανταλλαχτούν μειδιάματα, μη νομίσεις πως θα ‘ναι κι από μένα.

Επιλογή από την Ελληνική Ποιητική Ανθολογία Θανάτου του 20ού αιώνα (επιμ. Γ. Βαρβέρης-Κ.Γ. Παπαγεωργίου)